Jeotermal Kaynakların Araştırılması, Kaplıca, Seracılık ve Enerji Üretimi

Jeotermal Enerji Nedir?

Yerin derinliklerinde kayaçlar içerisinde birikmiş olan ısı enerjisinin akışkanlarca taşınarak rezervuarlarda depolanması ile oluşmuş sıcak su, buhar ve kuru buhara jeotermal kaynak denilmektedir. Jeotermal enerji yeni, yenilenebilir, sürdürülebilir, tükenmez, ucuz, güvenilir yeşil bir birincil enerji kaynağıdır. İçinde su bulunmayan sıcak kuru kayalarda jeotermal enerji kaynağıdır.

Jeotermal enerji genellikle yer içinden yeryüzüne kadar ulaşan çatlak ve kırıkların oluşturduğu zayıf zonları kullanarak yüzeylenen sulardan ya da özel açılan sondaj kuyularından elde edilmektedir.

Jeotermal kaynakların 3 önemli bileşeni vardır;

1. Isı kaynağı; jeotermal enerji meydana getiren bölgedir.
2. Isıyı yer altından yüzeye taşıyan akışkan; jeotermal enerji sistemlerinde, jeotermal ısı kaynağındaki enerjiyi üzerine alıp türbinden iş üretilmesini sağlayan akışkandır.
3. Suyun dolaşımını sağlamaya yeterli kayaç geçirgenliği; ısı kaynağına ulaşabilmek için bölgenin sondaj yapılabilmeye elverişli olmalıdır.

Jeotermal Enerji Nerelerde Kullanılır

Jeotermal enerji yedi farklı amaçta kullanılabilmektedir. Bunlar;

• Elektrik Enerji Üretimi: 130⁰C ve üzeri sıcaklıklarda ekonomik olarak yapılabilir.
• İklimlendirme (Isıtma, Soğutma): Bina, Şehir, Seracılık vb.
• Endüstriyel amaçlı kullanım: Isıtma, kurutma, pişirme vb.
• Kimyasal madde eldesi: Kuru buz üretimi (CO2),Li, Çeşitli tuzlar, H2, Ağırsu, Borik Asit, Amonyum bikarbonat eldesi ve gübre vb.
• Kaplıca amaçlı kullanım (Termal Turizm): 36-45^oC arası balneolojide ideal sıcaklık
• Kültür Balıkçılığı
• Mineralli su olarak kullanımı
• Entegre Kullanım: Fiziksel ve kimyasal özelliklere göre birlikte yararlanılması entegre uygulamalar adı verilmektedir. Enerji verimliliği açısından en uygun kullanım şekli enerjinin entegre kullanımıdır.

Türkiye’de Jeotermal Enerji Kullanımı Nasıldır

Türkiye jeolojik ve coğrafik konumu itibarı ile aktif bir tektonik kuşak üzerinde yer aldığı için jeotermal açıdan dünya ülkeleri arasında zengin bir konumdadır. Ülkemizin her tarafında yayılmış yaklaşık 1.000 adet doğal çıkış şeklinde değişik sıcaklarda jeotermal kaynaklar mevcuttur.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (ETKB)’nın verilerine göre, Türkiye 1.283 MW jeotermal enerji santrali kurulu güç ile Avrupa ülkeleri arasında ilk sırada yer alıyor. Dünya’da ise Türkiye dördünce sırada yer alıyor.

Türkiye’nin jeotermal potansiyeli oldukça yüksek olup potansiyel oluşturan alanları %78’i Batı Anadolu’da, %9’u İç Anadolu’da, %7’si Marmara Bölgesi’nde, %5’i Doğu Anadolu’da ve %1’i diğer bölgelerde yer almaktadır.

Jeotermal Enerjinin Özellikleri ve Avantajları

Jeotermal Enerji, ülkemizde son zamanlarda hızla yayılan enerji türleri arasında yer almaktadır. Gerek doğaya ve insana olan zararsızlığı gerekse düşük maliyet sebebi ile en çok tercih edilen enerji kaynakları arasında yer almaktadır.

Jeotermal enerjinin birçok avantajı bulunmaktadır. Özellikle jeotermal enerjinin maliyet bakımından çok uygun olması tercih edilme sebepleri arasında gelmektedir. Jeotermal enerjinin kullanılabilmesi için yerin yaklaşık olarak 1,5 km aşağısına kadar inilmesi gerekmektedir. Ardından sıcak havanın soğuk tarafa geçme isteği sayesinde bu enerji kaynağı elde edilmiş olur.

Jeotermal enerjinin avantajlarına gelecek olursak,

• Yenilenebilir ve temiz bir enerji kaynağıdır.
• Konutlarda, tarımda, sanayide ve sera ısıtma gibi termal uygulamalarda kullanılabilir, çünkü sıfıra yakın emisyona neden olur.
• Rüzgar, yağmur veya güneş gibi meteorolojik olaylardan etkilenmez.
• Jeotermal enerji elde etmek ucuz ve güvenlidir. Ayrıca, diğer enerji kaynaklarının aksine, daha az tesis alanına ihtiyaç vardır.
• Dizel, kömür ve odun taşımacılığı gibi sorunlara neden olmaz.
• Üretimi sırasında fosil yakıt tüketimine neden olmaz.

Dünya’da Jeotermal Enerji Kurulu Gücü Ne Kadardır

Jeotermal enerjiden elektrik üretiminde ilk beş ülke; ABD, Fransa, Endonezya, Türkiye ve Yeni Zelenda şeklindedir. Elektrik dışı kullanım ise 70.329 MWt olup, Dünya’da doğrudan kullanım uygulamalarındaki ilk 5 ülke ABD, Çin, İsveç, Belarus ve Norveç’tir.

Dünya’da jeotermal enerji kurulu gücü 2018 yılı verilerine göre 14.369 GWe düzeyindedir. Jeotermal enerjiden elektrik üretiminde ilk beş ülke; ABD, Filipinler, Endonezya, Türkiye ve Yeni Zelanda şeklindedir. Elektrik dışı kullanımı ise 70.000 MWt’ı aşmış olup dünyada doğrudan kullanım uygulamalarındaki ilk 5 ülke ise ABD, Çin, İsveç, Belarus ve Norveç’tir.